Jak zastrzec logo firmy, czyli rejestracja znaku towarowego

Założenie własnej firmy i praca włożona w jej rozwój to ogromny wysiłek, którego w pełni świadomi są jedynie przedsiębiorcy. Niezliczone godziny spędzone na udoskonalaniu produktu, pieniądze przeznaczone na reklamę, wiedza, dzięki której marka się rozwija – zadbać należy o każdy czynnik dotyczący przedsiębiorstwa. Wymaga to znajomości nie tylko specyfiki branży, w której firma będzie konkurować czy najnowszych trendów marketingowych, ale też aspektów prawnych, które pomogą chronić markę i jej właściciela.

Podstawowym działaniem mającym na celu ochronę firmy jest zastrzeżenie znaku towarowego.

Stworzenie nazwy i logo dla przedsiębiorstwa  to wykreowanie pierwszej wartości, jaką stanowi marka sama w sobie oraz prawa majątkowe do niej. Wiedza o tym, jak zastrzec znak towarowy jest niezbędna, by podjąć dalsze, bezpieczne kroki prowadzące do rozwoju firmy. Wpis do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez KRS (Krajowy Rejestr Sądowy)  niestety nie gwarantuje całkowitego bezpieczeństwa stworzonej marki, ponieważ urzędy nie kontrolują ilości i rodzaju nazw zarejestrowanych przedsiębiorstw. W efekcie może zostać utworzonych kilka lub kilkanaście przedsiębiorstw o tym samym mianie.

Dopiero zastrzeżenie logo firmy lub innej formy znaku w urzędzie ds. własności przemysłowej (w Polsce jest to Urząd Patentowy w Warszawie) pozwoli uniknąć nieporozumień na salach sądowych, zaoszczędzić czas oraz pieniądze. Tworzenie wartościowej marki to pochłaniające i wymagające poświęcenia zajęcie. Warto zawczasu zadbać, by wysiłek włożony w jej rozwój nie był daremny, czyli zapewnić sobie bezpieczeństwo i dowiedzieć się, jak zastrzec znak towarowy w Urzędzie Patentowym.

Nazwa i logo firmy to nie jedyne znaki towarowe.

Z definicji jest to każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny. Umożliwia ono odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego. Ogólny podział form znaków towarowych przedstawia się następująco:

• forma słowna – czyli hasło reklamowe, nazwa, slogan (“Just do it” firmy Nike)
• forma graficzna- znak towarowy jako rysunek, logo, symbol czy emblemat (logo sieci supermarketów “Biedronka”)
• forma słowno – graficzna – wykorzystanie różnych form, np. formy obrazowej z elementami literowymi lub słownymi
• forma przestrzenna – kształt towaru lub opakowania (kształt szklanej butelki Coca Cola)
• forma dźwiękowa – melodie lub sygnały dźwiękowe.

Przed przystąpieniem do rejestracji znaku towarowego należy zapoznać się Międzynarodową Klasyfikacją Towarów i Usług, czyli klasyfikacją nicejską. To lista zawierająca 34 klasy towarów i 11 klas usług, wśród których przedsiębiorca wybiera te, które dotyczą działalności jego firmy. Nie obowiązuje limit ilości klas, które mogą wpisywać się w działalność danego przedsiębiorstwa, jednak wybór dodatkowych wiąże się z wyższymi kosztami.

W przypadku znaków towarowych zawierających elementy obrazowe stosuje się również tak zwaną Klasyfikację Wiedeńską (Międzynarodowa klasyfikacja elementów graficznych znaków). Należy jednak być świadomym, że procedura sprawdzania czystości rejestracyjnej znaku słowno – graficznego jest bardziej złożona i zajmuje więcej czasu. Polska wersja językowa klasyfikacji dostępna jest na stronie Urzędu Patentowego Rzeczpospolitej Polskiej.

Zastrzeżenie nazwy firmy to korzyść dla przedsiębiorcy.

W dobie nieustannie rodzących się setek start up’ów konkurencja na rynku jest ogromna. Wiedząc jak zastrzec nazwę firmy, przedsiębiorca jest w stanie zadbać o uregulowanie zagadnień prawnych z tym związanych. Rejestracja logo, nazwy lub innego znaku towarowego daje wyłączne prawo do posługiwania się nim w obrębie danej branży. Blokuje to działania nieuczciwej konkurencji, która mogłaby zechcieć skorzystać na popularności danej marki podszywając się pod nią lub przejmując jej nazwę jako swoją. Również utworzenie przez rywala nazwy łudząco podobnej do już zastrzeżonej, mogącej wprowadzać konsumenta w błąd jest naruszeniem prawa. W przypadku wystąpienia takiej sytuacji właściciel znaku towarowego (zarejestrowanego w Urzędzie Patentowym) ma prawo zakazania dalszego posługiwania się nim oraz uzyskania odszkodowania. Jeżeli wskutek nielegalnego użytkowania znaku osoba winna uzyskała korzyści może zostać również zobowiązania  do ich wydania oraz wycofania z obrotu rynkowego towarów lub usług łamiących prawo.

Istnieją jednak firmy o tych samych nazwach działające w różnych sektorach. Jest to możliwe, ponieważ ochrona znaku towarowego obejmuje konkretne towary i usługi – wybrane przez przedsiębiorcę we wniosku składanym podczas rejestracji. Znak towarowy chroniony jest w obrębie danej branży, nie posiada monopolu absolutnego. Powstanie innego przedsiębiorstwa o tej samej nazwie w innym sektorze nie narusza bezpieczeństwa już istniejącej marki i nie jest ono jej bezpośrednią konkurencją. Czy bowiem producent mleka może czuć zagrożenie ze strony sklepu z częściami rowerowymi, który ma tą samą nazwę? Ich klienci z pewnością nie popełnią pomyłki kupując dzwonek do roweru zamiast butelki mleka.

Uzyskanie wizualnego dowodu świadczącego o wiarygodności firmy to kolejny czynnik przemawiający za rejestracją znaku towarowego. Tylko przedsiębiorstwa, które zarejestrowały swoje znaki towarowe w Urzędzie Patentowym mają prawo do umieszczenia  przy nich symbolu ®, a za nieuprawnione korzystanie z niego grożą sankcje karne w postaci grzywny. Symbol pochodzi od angielskiego słowa „Registered” czyli “zarejestrowany” i jest  intuicyjnie kojarzony z gwarancją i bezpieczeństwem, dzięki czemu firma zyskuje podświadomie pogłębione zaufanie konsumenta. Mnogość dostępnych na rynku towarów sprawia, że niejednokrotnie to niuanse decydują o wyborze danego produktu lub usługi przez kupującego. Warto o nie zadbać i zwiększyć szanse marki na zdobycie kolejnego klienta.   

Zastrzeżenie znaku towarowego może stanowić też źródło dochodu. Właściciel ma prawo do udzielenia płatnej licencji na jego użytkowanie. Inny zabieg pozwalający na osiągnięcie zysku to odsprzedanie znaku towarowego. Wiele firm w renomę i prestiż już istniejącej na rynku marki jest w stanie zainwestować ogromne kwoty. Zyskują dzięki temu ugruntowaną pozycję bez konieczności ponoszenia kosztów promocji nowej marki, która niekoniecznie zakończy się powodzeniem.

Opłaty za zastrzeżenie nazwy.

Zaraz po najczęściej zadawanym pytaniu “jak zastrzec logo firmy”? Pojawia się kolejne: “a ile to kosztuje”? Panujące powszechnie przekonanie o wysokiej cenie za zastrzeżenie znaku towarowego czas zweryfikować.  

Trzy czynniki decydują o koszcie rejestracji znaku:

1. Zakres terytorialny ochrony – występuje podział na trzy kategorie: ochronę krajową, unijną i międzynarodową.
2. Ilość klas wskazanych w zgłoszeniu – wymienionych w Międzynarodowej Klasyfikacji Towarów i Usług, o której mowa we wcześniejszej części artykułu.
3. Forma znaku – wersja, w której znak będzie chroniony.

Zastrzeżenie znaku towarowego w Polsce zapewnia ochronę krajową. Rejestracja odbywa się w Urzędzie Patentowym w Warszawie i trwa około 6-ciu miesięcy. Opłaty, które należy wnieść:

1. Za zgłoszenie:

• znaku towarowego w pierwszej klasie – 450 zł
• za każdą kolejną klasę – 120 zł

2. Za ochronę:

• 10 lat okresu ochronnego za każdą klasę – 400 zł
• publikacja informacji o udzielonym prawie ochronnym – 90 zł

Opłaty za zgłoszenie uiszczane są równocześnie z przesłaniem dokumentacji do Urzędu Patentowego, natomiast opłaty za ochronę należy uregulować do 3 miesięcy po uzyskaniu pozytywnej decyzji Urzędu Patentowego.  

Ochrona znaku na terenie Unii Europejskiej odbywa się poprzez zgłoszenie go do Urzędu Unii Europejskiej ds. Ochrony Własności Intelektualnej (EUIPO), mającego siedzibę w hiszpańskiej miejscowości Alicante. Można tego dokonać osobiście, faksem, drogą pocztową lub elektroniczną – poprzez formularz. Procedura trwa około 7 miesięcy, a opłaty obejmujące zarówno zgłoszenie, jak i 10-cio letnią ochronę przedstawiają się następująco:

• zgłoszenie znaku w pierwszej klasie – 1000 EUR
• zgłoszenie dokonane drogą elektroniczną w pierwszej klasie – 850 EUR
• opłata za drugą klasę – 50 EUR
• za każdą kolejną klasę – 150 EUR   

Ochrona międzynarodowa na wybrane kraje spoza Unii Europejskiej jest również możliwa. Aby jej dokonać, konieczna jest rejestracja znaku towarowego w kraju jego pochodzenia. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku, Urząd Patentowy w Polsce pośredniczy w składaniu zgłoszenia do Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) w Genewie. Poprzez zgłoszenie właściciel zyskuje możliwość ochrony znaku towarowego w wybranych krajach członkowskich Porozumienia madryckiego i Protokołu do Porozumienia, jednak warto pamiętać, że proces rejestracji w WIPO może trwać nawet kilka lat. Oto najważniejsze czynniki procedury międzynarodowej:

• zgłoszenie musi być dokonane w języku francuskim lub angielskim
• opłata za rejestrację międzynarodową w Urzędzie Patentowym to 600 zł
• opłaty w Biurze Międzynarodowym uiszczane są we frankach szwajcarskich:

• wielkość opłaty podstawowej zależy od kolorystyki znaku ( 653 CHF za znak czarno-biały lub 903 CHF za kolorowy)
• opłata dodatkowa za każdą klasę towarową powyżej trzech klas (100 CHF)
• wpis o rejestracji znaku (300 CHF)
• opłata uzupełniająca za wyznaczenie krajów (100 CHF za każde państwo)

Koszty w perspektywie czasu.

Tak wysokie ceny mogą budzić niepokój, jednak planując zastrzeżenie znaku towarowego należy wziąć pod uwagę skalę przedsiębiorstwa. Jeżeli to firma krajowa, której działalność nie wykracza poza polski rynek, całkowicie wystarczającą ochroną będzie rejestracja logo firmy lub innego znaku w Urzędzie Patentowym w Warszawie. Powstanie przedsiębiorstwa o tej samej nazwie w innym kraju nie stanowi zagrożenia dla właściciela w Polsce, ponieważ jego znak towarowy jest tu chroniony.

Opłaty za zastrzeżenie nazwy lub innego znaku w polskim Urzędzie Patentowym w odczuciu części krajowych przedsiębiorców są wysokie. To przekonanie może wynikać z faktu, że wszystkie należności muszą zostać uiszczone niemal jednocześnie. Jednak jest to jednorazowa opłata za 10-cio letni okres użytkowania znaku bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów. Przy jednej klasie towarowej to kwota 940 zł (450 zł za zgłoszenie + 400 zł za 10-cio letnią ochronę + 90 zł za publikację), co daje 94 zł rocznie. Po rozłożeniu tej kwoty na miesięczne raty przestaje ona przerażać i nasuwa się wniosek, że zastrzeżenie logo firmy lub innego znaku towarowego to jednak nie luksus, na który stać jedynie potężne firmy. Małe i średnie przedsiębiorstwa również są w stanie zadbać o ochronę marki, na sukces której pracują. Budowana przez lata renoma i korzyści, które z niej płyną mogą szybko zostać utracone, jeśli właściciel nie zapewni firmie bezpieczeństwa prawnego.

Gwarancja bezpieczeństwa na pierwszym miejscu.

Nawet najlepsze rady i ostrzeżenia są czasem ignorowane, a późniejsze konsekwencje tego niejednokrotnie dają o sobie znać przez długie lata. Aby nie stało się tak i w tym przypadku warto wyobrazić sobie następujący scenariusz: firma rozwija się prężnie, zainwestowany w jej rozwój czas i pieniądze procentują. Sprzedaż stale się zwiększa, a przychody i popularność rośnie. Produkt jest dopracowany, organizacja pracy i produkcja również. Pozycja lidera branży pojawia się w zasięgu ręki. Nagle powstaje problem. Na rynek wkracza konkurent o tej samej nazwie, podobnym logo i produkcie. Zaczyna odbierać klientów pierwotnej marce. Właściciel firmy tracącej kupujących zgłasza sprawę do sądu, gotów walczyć z nieuczciwym rywalem. Okazuje się jednak, że w majestacie prawa nie jest on oszustem. Opatentował znaki towarowe firmy jako pierwszy i tylko on ma prawo czerpać korzyści z ich użytkowania. Pierwotna firma musi wstrzymać działalność, wskutek czego bankrutuje. Praca i wysiłek prawdziwego twórcy marki zostają zrujnowane przez brak początkowych uregulowań prawnych.

Taki scenariusz jest bardzo prawdopodobny w przypadku braku wiedzy o tym, jak zastrzec nazwę firmy lub inny znak towarowy. Poszkodowany przedsiębiorca ma możliwość odwołania się od decyzji i podjęcia próby udowodnienia oszustwa, jednak to kosztowna i pochłaniająca czas procedura, która nie gwarantuje wygranej z nieuczciwym konkurentem. Warto zawczasu zapobiec takiemu biegowi wydarzeń i zastrzec znak towarowy firmy.